Επιστήμονες ανέπτυξαν ένα νέο παγκόσμιο σύστημα κατάταξης όλων των οικοσυστημάτων του πλανήτη – Από την Ελλάδα συμμετείχε ο Δρ. Βασίλης Γεροβασιλείου

Τα θαλάσσια σπήλαια φιλοξενούν νυκτόβια είδη ψαριών και καρκινοειδών που βρίσκουν
καταφύγιο στο εσωτερικό τους την ημέρα και εξέρχονται τη νύχτα για να τραφούν.
Διακρίνεται το ψάρι καρδινάλιος στο σκοτεινό εσωτερικό θαλάσσιου σπηλαίου της Ζακύνθου.
Στην οροφή διακρίνονται σχηματισμοί από δακτυλιοσκώληκες που θυμίζουν σταλακτίτες

Καθώς τα Ηνωμένα Έθνη αναπτύσσουν μια νέα παγκόσμια στρατηγική για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα (CBD), τα τελευταία χρόνια δίνεται ολοένα και μεγαλύτερη έμφαση στους νέους στόχους που πρέπει να θεσπίσει η ανθρωπότητα για την προστασία των οικοσυστημάτων της Γης, για την αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα οικοσυστήματα παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία, τόσο ως προς τη βιοποικιλότητα που φιλοξενούν (δηλαδή την ποικιλομορφία της ζωής σε όλα τα επίπεδα), αλλά και ως προς τις υπηρεσίες που προσφέρουν στην ανθρωπότητα και τους κινδύνους που δέχονται. Για την επίτευξη του διπλού στόχου της διατήρησης της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών υπηρεσιών (δηλαδή των οφελών που έχει ο άνθρωπος από τα οικοσυστήματα), είναι απαραίτητη η κατανόηση και η πρόβλεψη των διεργασιών και των μηχανισμών εκείνων που επηρεάζουν την απόκριση των οικοσυστημάτων στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και σε δράσεις διαχείρισης.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν υπήρχε στο παγκόσμιο επιστημονικό στερέωμα μια κοινά αποδεκτή συστηματική κατάταξη όλων των οικοσυστημάτων της Γης που να αντανακλά τα διαφορετικά λειτουργικά τους χαρακτηριστικά και τον τρόπο με τον οποίο αυτά ανταποκρίνονται σε πιέσεις και αλλαγές. Αυτό δυσχεραίνει την πρόοδο στην ανάπτυξη και την επίτευξη των στόχων διατήρησης και αειφορίας.
Μια νέα εργασία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο διεθνές περιοδικό Nature, ένα από τα κορυφαία επιστημονικά περιοδικά στον κόσμο που ασχολείται με θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος, καθώς δεν απευθύνεται αποκλειστικά στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που παρουσιάζει μια νέα τυπολογία όλων των οικοσυστημάτων του πλανήτη.
Αυτό το νέο σύστημα κατάταξης είναι αποτέλεσμα πολύχρονης διεπιστημονικής συνεργασίας αναγνωρισμένων ερευνητών από ολόκληρο τον κόσμο που εξειδικεύονται σε διαφορετικά οικοσυστήματα. Από την Ελλάδα, στην εργασία συμμετείχε ο Δρ. Βασίλης Γεροβασιλείου, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Ιονίου Πανεπιστημίου, με έδρα τη Ζάκυνθο, και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Η έρευνα του Δρ. Γεροβασιλείου αφορά στη θαλάσσια και παράκτια βιοποικιλότητα, με ειδίκευση στα θαλάσσια σπήλαια και στη μοναδική πανίδα που φιλοξενούν.

Τα τοιχώματα της εισόδου των θαλάσσιων σπηλαίων φιλοξενούν πλούσια βιοποικιλότητα.
Διακρίνονται σπόγγοι, κοράλλια, βρυόζωα και ροδοφύκη σε θαλάσσιο σπήλαιο της Κροατίας

Ένα νέο σύστημα κατάταξης των οικοσυστημάτων της Γης

«Η νέα τυπολογία των οικοσυστημάτων που αναπτύχθηκε τοποθετεί όλα τα οικοσυστήματα της Γης σε ένα ενιαίο σύστημα κατάταξης με τρόπο που επιτρέπει τη σύγκριση και ανάδειξη των παγκόσμιων τάσεων και τον εντοπισμό των αιτίων που οδηγούν σε περιβαλλοντικές αλλαγές» σημειώνει ο Δρ. Γεροβασιλείου, ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα, και συνεχίζει λέγοντας ότι «Πρόκειται για μια μοναδική υποδομή που συγκεντρώνει για κάθε τύπο οικοσυστήματος τις απαραίτητες πληροφορίες για τις οικολογικές διεργασίες, τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και τον βιόκοσμο, επιτρέποντας την πρόβλεψη των κινδύνων και την ανάπτυξη διαχειριστικών μέτρων για την αντιμετώπισή τους σε ολόκληρη τη βιόσφαιρα».

Αυτό το νέο σύστημα κατάταξης των οικοσυστημάτων του πλανήτη περιλαμβάνει 110 τύπους ή «λειτουργικές ομάδες» οικοσυστημάτων που κατατάσσονται σε τρία επίπεδα, ανάλογα με τα κοινά τους χαρακτηριστικά, και καλύπτει χερσαία, υδάτινα (θαλάσσια και εσωτερικά ύδατα) και υπόγεια συστήματα. Υιοθετήθηκε από τη Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN), το 2020, στο Παγκόσμιο Συνέδριο Διατήρησης (World Conservation Congress) στη Μασσαλία και παρουσιάζεται αναλυτικά σε ειδικό διαδικτυακό ιστότοπο (https://global-ecosystems.org/) με τρόπο εύχρηστο και κατανοητό (συνοπτικές περιγραφές, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες, χάρτες κλπ.), αποτελώντας πολύτιμο εργαλείο για διαχειριστές, λήπτες αποφάσεων αλλά και μοναδικό εκπαιδευτικό βοήθημα για φοιτητές και ερευνητές.