Ζάκυνθος – Εορτασμός Αγίου Λύπιου την Κυριακή του Θωμά στο Καλλιτέρο. Αναβίωσε το παμπάλαιο έθιμο. (video – photo)

΄Εγώ Διονύσιος ιερομόναχος εγκάτοικος στο ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου… εβιάσθηκα να κινήσω για το ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου, γιατί είδα πως χασομέρησα….Και έτσι εγώ έφτασα στο κελί του Αγιου Λύπιου παρηγορημένος από τες μυρωδίες του κάμπου, από τα γλυκότρεχα νερά και από τον αστρόβολον ουρανό, ο οποίος εφαινότουνα από πάνου από το κεφάλι μου μια Ανάσταση.’ Η Γυναίκα Της Ζάκυνθος, Δ. Σολωμού, Κεφ.1.

Με σύνθημα “Συνεχίζουμε την αναβίωση της γιορτής, διαφυλάσσουμε τη πολιτισμική μας κληρονομιά, υιοθετούμε το ξωκλήσι, ξορκίζουμε την εγκατάλειψη, ΑΝΑΚΑΛΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΣΜΙΚΗ ΜΑΣ ΜΝΗΜΗ”, γιορτάστηκε φέτος μετά από 2 χρόνια το έθιμο του πανηγυριού του Αη Λύπιου στο Καλλιτέρο, σήμερα Κυριακή του Θωμά.

Η φετεινή διοργάνωση του Αη Λύπιου στο και Καλλιτέρο την Κυριακή του Θωμά, ήταν μια πρωτοβουλία της του Συλλόγου Συνταξιούχων Δημοσίου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Αγίου Γερασίμου και Αγίας Βαρβάρας των Κήπων και υποστηρικτές της γιορτής ήταν Το Τοπικό Συμβούλιο Πόλης και ο Δήμος Ζακυνθίων.

Με την αναβίωση αυτή η κοινωνία των πολιτών και του Συλλόγου Πολιτικών Συνταξιούχων Δημοσίου Ζακύνθου, θέλησαν να τιμήσουν την πολιτισμική κληρονομιά του νησιού έχοντας ως όραμα και πράξη την συμμετοχή, συμβολή, σύμπραξη και συνέχιση πρωτοβουλιών και δράσεων φυσικών προσώπων, ομάδων φίλων, συλλόγων και φορέων για την αναβίωση, διαφύλαξη, διατήρηση, συνέχιση και προβολή της αειφορίας της κληρονομιάς αυτής και τον εμπλουτισμό της,

Ο Σύλλογος Π.Σ.Δ.Ζ. παρέλαβε τη σκυτάλη από ομάδα συμπολιτών, που είχαν αναλάβει προηγούμενες διοργανώσεις, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, και συγκεκριμένα του Σπύρου Κεφαλληνού του Οδυσσέα, Διονύσιου Καρδιανού Μπούκιου, Γιώργου Φιορεντίνου, Χάρη Ξένου και άλλων , αρχές του 21ου αιώνα, με τη σκυτάλη να παραδίδεται αργότερα στον Πλατύφορο και στον εκπαιδευτικό Διονύση Βερτζάγια που αναβίωσαν το αγαπητό στους κατοίκους της πόλης και περιχώρων και γνωστό επί πέντε αιώνες υπαίθριο πανηγύρι του Αη Λύπιου, στο Καλλιτέρο, δίπλα στο Μετόχι του Αγίου Διονυσίου, την Κυριακή του Θωμά , που γιορτάστηκε φέτος την Κυριακή του Θωμά, την Πρωτομαγιά 2022.

Το έθιμο παραπέμπει στο ανηφόρισμα στο ξωκλήσι το απόγευμα του Σαββάτου στις 5.30μ.μ. για τον εσπερινό με αρτοκλασία και με τη συμμετοχή της παραδοσιακής μουσικής του ταμπουρλονιάκαρου, το πρωί της Κυριακής για την πρωινή θεία λειτουργία με τον όρθρο στις 8.00. π.μ. και στη συνέχεια για την τέλεση της θείας λειτουργίας και την περιφορά της εικόνας.

Στη συνέχεια στον καταπράσινο ελαιώνα, στο Μετόχι του Αγίου, κάτω από το ξωκλήσι του Αη Λύπιου στήθηκε εορταστικό γλέντι και το μεσημεριανό γεύμα κάτω από τα λιόφυτα ( είχαν προβλεφθεί τραπέζια και καρέκλες για όσους επιθυμούσαν ), το οποίο περιελάμβανε τα καθιερωμένα γλυκά των πανηγύρεων της Ζακύθου, φιτούρα και παστέλι , ψητό στα κάρβουνα και κουλούρα, συνοδεία του ταμπουρλονιάκαρου, τραγουδιστάδων παραδοσιακών δημοτικών τραγουδιών και χορών της Ζακύνθου που επιμελήθηκαν ο Ανδρέας Σταμίρης και ο Θοδωρής Λειβαδάς με την παρέα τους .
Φέτος, αντλήθηκε το μουσικοχορευτικό πρόγραμμα από τα ευρήματα της λαογραφικής έρευνας των Διονυσίου Π. Αρκαδιανού και Μαρίνου Δ. Γιαννούλη ( Δημοτικά Τραγούδια και χοροί των χωριών της Ζακύνθου, 2018 ) που θα παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο πανηγύρι του Αη Λύπιου.

Το πανηγύρι του Αη Λύπιου (ιστορία)

Στο κατάφυτο λόφο Βαλομάντρι του Καλητέρου γινόταν το πανηγύρι του Αγίου Αλύπιου ( στα ζακυνθινά Αγίου Λύπιου) πριν από πολλούς αιώνες, την Κυριακή της Διακαινησίμου, στην άλλοτε εκκλησία του Αγίου Θωμά, γνωστή με το όνομα Αγία Δυνατή, διότι σύμφωνα με τη παράδοση στη σημερινή θέση της Αγίας Δυνατής υπήρχε μονή και εκκλησία του Αγίου Θωμά. Κάποιοι χωρικοί είχαν βάλει φωτιά γύρω από τον κατάφυτο λόφο και άκουσαν πλησίον τους πολύ δυνατό κρότο και πλησιάζοντας είδαν να εξέχει τμήμα εικόνας με την Θεοτόκο και πλησίον της τον Άγιο Ιωάννη. Την εικόνα αυτή οι χωρικοί με πολύ δύναμη την έβγαλαν από το σημείο που ήταν σφηνωμένη.

Έτσι είτε από το δυνατό κρότο που άκουσαν οι χωρικοί ή από τη δύναμη που έβαλαν για να βγάλουν την εικόνα, δόθηκε στην εικόνα το όνομα Δυνατή και ακόμη μέχρι σήμερα καλείται έτσι και το τοπωνύμιο της περιοχής.

Ο ναός ιδρύθηκε τον ιστ΄ αιώνα από τον Νικόλαο Εβδομαδάρη, ο οποίος τον πλούτισε με πολλά κτήματα και διέταξε να ιδρυθεί στη θέση αυτή μονή Ελλήνων κοινοβητών.
Στο ναό του Αγίου Θωμά γινόταν στην επέτειό του αγροτικό πανηγύρι, προσέρχονταν από το πρωί πολλοί κάτοικοι των γύρω περιοχών και της χώρας και διασκέδαζαν όλη την ημέρα. Επειδή όμως συνέβη ένα γεγονός και υπήρξε μια σύγκρουση ενόπλων απαγορεύτηκε να γίνεται το πανηγύρι στο ναό του Αγίου Θωμά και ορίστηκε να γίνεται το στο ναό του Αγίου Αλύπιου, που ήταν και πιο κοντά στη χώρα.

Αλλά και στο πανηγύρι αυτό εμφανίστηκαν ορισμένοι ένοπλοι και ο τότε προβλεπτής Ζακύνθου Α. Μανίν, προς αποφυγή επεισοδίων, απαγόρευσε με αυστηρές διαταγές τη πώληση φαγώσιμων ειδών, τους χορούς και την εμφάνιση ενόπλων και επικράτησε η συνήθεια όσοι είχαν άλογα να τα εκθέτουν εκεί. Με το πέρασμα όμως του χρόνου καταργήθηκε σιωπηλά η ανωτέρω διαταγή και τελείται στην εκκλησία του Αγίου Λύπιου κάθε χρόνο μέχρι σήμερα το παραδοσιακό πανηγύρι, με τα χαρακτηριστικά του αντέτια !