Αναπτυξιακές διαταραχές του λόγου και της ομιλίας

Γράφει ο Αλέξανδρος Λυμούρης
Λογοθεραπευτής

Η ανάπτυξη του λόγου είναι μια πολύπλοκη προοδευτική διαδικασία, που έχει σχέση με τη λειτουργία των φωνητικών οργάνων και την απαρτίωση αυτής της λειτουργίας στον εγκεφαλικό φλοιό, την ικανοποιητική ποσότητα και ποιότητα των λεκτικών ερεθισμάτων από το περιβάλλον και τη συναισθηματική σταθερότητα.
Στις αναπτυξιακές διαταραχές ο φυσιολογικός τρόπος εκμάθησης της γλώσσας καθυστερεί χρονολογικά ή αλλοιώνεται ποιοτικά στα επίπεδα άρθρωσης, έκφρασης και κατανόησης.
Η συχνότητα των αναπτυξιακών διαταραχών του λόγου στο γενικό πληθυσμό(αν και είναι δύσκολο να καθοριστεί), δείχνει οτι το 4% των παιδιών ηλικίας 3ετων παρουσιάζουν καθυστέρηση στο λόγο, 5-6/1000 παιδιά παρουσιάζουν διαταραχή στην έκφραση του λόγου και 1/10000 στην αντίληψη του λόγου.Στις κλινικές παραπομπές για προβλήματα λόγου πιο συχνά παρουσιάζονται οι διαταραχές στην άρθρωση σε ποσοστό 80% και συχνότερα στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια σε αναλογία 2:1 .

Όσον αφορά την αιτιολογία των αναπτυξιακών διαταραχών του λόγου και της ομιλιας είναι πολυπαραγοντική, με συμμετοχή ιδιοσυστασιακών παραγόντων, κληρονομικής επιβάρυνσης,αντίξοων περιγεννετικών συνθηκών, φτωχού συνήθως κοινωνικο-οικονομικού επίπεδου, μέγεθους της οικογένειας,καθυστέρησης της νευρολογικής ωρίμανσης.

Οι αναπτυξιακές διαταραχές του λόγου περιλαμβάνουν:
•Διαταραχές στην άρθρωση (δυσαρθρία). Το παιδί αρθρώνει τους φθόγγους με τρόπο που αντιστοιχεί σε μικρότερη ηλικία, λανθασμένη προφορά, παρατηρούνται αντικαταστάσεις ή παραλείψεις φθόγγων και επηρεάζεται η σαφήνεια του λοόγου παρόλο που οι αντιληπτικές και εκφραστικές του ικανότητες είναι φυσιολογικές.
•Διαταραχές στην έκφραση(δυσφασία έκφρασης).Το παιδί δυσκολευεται να εκφραστεί προφορικά σε σχέση με την ηλικία του, αδυνατεί να κατονομάσει αντικείμενα ή να σχηματήσει απλές φράσεις 2-3 λέξεων.Έχει περιορισμένο λεξιλόγιο και κάνει λάθη στη σύνταξη και την γραμματκή στον προφορικό λόγο.
•Διαταραχές στην αντίληψη (αντιληπτική δυσφασία).Η ικανότητα του παιδιού να κατανοεί το λόγο δεν συνάδει με την ηλικία του. Το παιδί 2-3 ετών δεν μπορεί να ακολουθήσει συγκεκριμένες οδηγίες.Μεγαλώνοντας δυσκολευεται να κατανοήσει αφηρημένες έννοιες και έχει πολύ περιορισμένο αυθόρμητο λόγο.Οι διαταραχές άρθρωσης είναι συχνό φαινόμενο.
•Επίκτητη αφασία συνοδευόμενη από επιληψία(σύνδρομο Landau-Kleffner).Η έναρξη της διαταραχής γίνεται 3-7 ετών αιφνίδια ή βαθμιαία και το παιδί χάνει τις αντιληπτικές και εκφραστικές του ικανότητες ενώ η νοημοσύνη του παραμένει φυσιολογική. Η δυσκολία στην επικοινωνία οδηγεί σε συναισθηματικές διαταραχές,διαταραχές συμπεριφοράς(επιθετικότητα), κοινωνική αδεξιότητα, απομόνωση, υπερκινητικότητα ή διασπαση προσοχής.

Σχετικά με την πορεία των διαταραχών αυτών πρέπει να αναφερθεί οτι ποικίλει ανάλογα με το είδος και την βαρύτητα της καθεμιάς. Παιδιά μικρής ηλικίας με ελαφριά ή μέτρια καθυστέρηση λόγου ή αρθρωτικά προβλήματα αναμένεται να βελτιωθούν σύντομα και να καλύψουν την διαφορά.Οι διαταραχές έκφρασης και αντίληψης έχουν μακροχρόνια πορεία και μπορεί να οδηγήσουν σε μαθησιακές διαταραχές και ψυχολογικά προβλήματα.
Τέλος η θεραπεία των αναπτυξιακών διαταραχών του λόγου και της ομιλίας πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα , για να προληφθούν οι επακόλουθες διαταραχές τόσο στο μαθησιακό , όσο στο ψυχολογικό επίπεδο. Αντιμετωπίζονται με εξατομικευμένη και εξειδικευμένη λογοθεραπεία, με τεχνικές που ποικίλουν ανάλογα με το είδος της διαταραχής. Η συμβουλευτική στους γονείς από τον λογοθεραπευτή είναι σημαντική καθώς αυτοί είναι που καλούνται να αναπτυξουν μεγαλύτερη λεκτική επικοινωνία με το παιδί, να είναι υπομονετικοί και υποστηρικτικοί. Στην περίπτωση παιδιών μεγαλύτερης ηλικίας που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες η συνεργασία του λογοθεραπευτή και του ειδικόυ παιδαγωγού κρίνεται απαραίτητη.

ΦΩΤΟ: soferina.com